Mερος 1. Αποσπασμα απο το επερχομενο βιβλιο μου "Πραγματικη Ευτυχια και οι Δυο Εγκεφαλοι μας", Αγαμεμνων Πορφυρογεννητος, Ph.D.
Η ιδεα οτι η διογκωμενη αισθηση του "ΕΓΩ" μας, μας καθιστα ανικανους να εξελιξουμε τη συνειδητοτητα μας ειναι πολυ πιθανη και εξερευνειται απο διαφορους ψυχολογικους αλλα και φιλοσοφικους κυκλους απο την απαρχη του ανθρωπινου πολιτισμου μεχρι και σημερα. Αν υποθεσουμε οτι μια τετοια προσεγγιση ειναι (εστω και εν μερη) ορθη, τοτε ενα απο τα κλειδια για την εξελιξη της συνειδητοτητας μας βρισκεται στη μειωση του εγωκεντρισμου μας. Πως ομως μπορουμε να μειωσουμε αυτη την αισθηση του εγωκεντρισμου μας?
Η θεωρια της αριστερο-εγκεφαλικης κυριαρχιας βασιζεται σε μελετες δεκαετιων απο καποιους απο τους πιο εμπειρους επιστημονες και ερευνητες του ανθρωπινου εγκεφαλου. Η θεωρια υποστηριζει οτι η αισθηση του εγωκεντρισμου μας προερχεται και θεμελιωνεται απο τις συνεχεις, ανεξελενκτες σκεψεις μας, απο την εμμονη μας να μιλαμε στον εαυτο μας. Οπως θα αναπτυξω και στη συνεχεια μια απο τις πιο σημαντικες λειτουργιες του αριστερου εγκεφαλου ειναι η ικανοτητα να μιλαμε αλλα και να καταλαβαινουμε τι μας λενε οι αλλοι. Για την ακριβεια, ο αριστερος λοβος (εγκεφαλος) μας καθιστα ικανους να εκφερουμε αλλα και να κατανοουμε τον συντακτικα και γραμματικα δομημενο λογο. Αυτη η διαδικασια διεξαγεται σχεδον αποκλειστικα στα εγκεφαλικα κεντρα του αριστερου μας εγκεφαλου.
Αυτη ομως την ικανοτητα της ομιλιας ή αλλιως γλωσσικης επικοινωνιας, ο αριστερος εγκεφαλος τη χρησιμοποιει και για να δημιουργει ενα κλειστο κυκλωμα επικοινωνιας με το ιδιο του το εγκεφαλικο συστημα. Αυτο το κλειστο κυκλωμα επικοινωνιας, το αντιλαμβανομαστε ως “σκεψεις”, “εσωτερικο διαλογο”, “εσωτερικο μονολογο”, ή και ως “μιλαω στον εαυτο μου”. Ποιες ειναι ομως οι ψυχολογικες διαστασεις μιας τετοιας σχεδον αδιακοπης αριστερο-εγκεφαλικης διεργασιας?
Δυστυχως, οι συνεπειες οπως υποστηριζουν καποιοι ψυχολογοι ειναι αρνητικες διοτι παρεμποδιζουν την ψυχολογικη μας αναπτυξη. Η θεωρια υποστηριζει οτι η αισθηση του “ΕΓΩ” μας ειναι ενα ψυχολογικο κτισμα το οποιο ειναι αμεση συνεπεια του εσωτερικου μας διαλογου, των σκεψεων μας. Οσο πιο πολυ, μεσω του εσωτερικου μας διαλογου, ενεργοποιουμε τα αριστερο-εγκεφαλικα μας κυτταρα, τοσο πιο εντονα θεμελιωνουμε την κυριαρχια του αριστερου εγκεφαλου μας επι του δεξιου συνεισφεροντας ετσι σε μια ανιση ενεργοποιηση και εκφραση των δυο λοβων μας. Ο αδιακοπος εσωτερικος αριστερο-εγκεφαλικος διαλογος με τον εαυτο του θεμελιωνει αυτη την ψευδαισθηση του “ΕΓΩ” μας, μια ψευδαισθηση που οσο πιο πολυ τροφοδοτειται απο τις συνεχεις σκεψεις μας, τοσο πιο πολυ μεταμορφωνεται σε εγωκεντρισμο.
Μια απο τις πιο αρνητικες συνεπειες του εγωκεντρικου ατομου ειναι η ανικανοτητα του να συμπασχει με την ψυχολογικη κατασταση του συνανθρωπου του. Μελετες εχουν δειξει επανειλημμενα οτι η ικανοτητα να συμπασχουμε ειναι ενα ψυχολογικο φαινομενο το οποιο στο μεγαλυτερο μερος του ειναι μια δεξιο-εγκεφαλικη λειτουργια.
Ο Ροτζερ Σπερρυ, πρωτοπορος μελετητης των δυο εγκεφαλων μας, που για την ριζοσπαστικη ανακαλυψη του στο χωρο της νευρο-ψυχολογιας απεσπασε το βραβειο Νομπελ το 1981, οπως και αλλοι μεταγενεστεροι, εμπειροι μελετητες αυτου του φαινομενου, υποστηριζουν οτι ο αριστερος και ο δεξιος εγκεφαλος ειναι δυο ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ συνειδητα συστηματα, που το καθενα απο αυτα εχει τις δικες του αυτονομες αισθησεις, αντιληψεις, σκεψεις, αισθηματα, και αναμνησεις. Με λιγα λογια, ειναι δυο διαφορετικα, αυτονομα μυαλα που το καθενα απο αυτα εχειι αναπτυξει την δικη του προσωπικοτητα και την δικη του φιλοσοφια ζωης.
Οταν με τον συνεχη εσωτερικο μας διαλογο ενεργοποιουμε περισσοτερο τους νευρωνες του αριστερου εγκεφαλου εναντι του δεξιου, αυτο σημαινει οτι οι ικανοτητες του αριστερου εγκεφαλου αναπυτυσσονται και εκφραζονται περισσοτερο απο τις αντιστοιχες δεξιο-εγκεφαλικες ικανοτητες. Καποιες απο τις πιο σημαντικες διεργασιες του αριστερου εγκεφαλου ειναι οι εξης:
O αριστερος εγκεφαλος ελεχγει το δεξιο μερος του σωματος μας, οπως ειναι το δεξι χερι και ποδι ενω ο δεξιος εγκεφαλος ελεχγει το αριστερο τμημα του σωματος μας, οπως ειναι το αριστερο χερι και ποδι.. Για τη συντριπτικη πλειοψηφια των ανθρωπων ο αριστερος εγκεφαλος ελεχγει το δεξι χερι το οποιο και το χρησημοποιουμε περισσοτερο και πιο επιτηδευμενα απο το αριστερο για να πιανουμε και να δουλευουμε με διαφορα εργαλεια, π.χ. Στυλο, σφυρι, κ.τ.λ.
Εκφορα και αντιληψη της συντακτικα δομημενης γλωσσας
Ορθολογικη αναλυση
Προσκολληση σε στερεοτυπα
Εστιαση στις λεπτομερειες
Δημιουργια κατηγοριων
Πρακτικη αυτοματοποιηση διαδικασιων
Καταστρωση στρατηγικων προσεγγισεων
Μαθηματικες ικανοτητες
Αποφυγη απροβλεπτων καταστασεων
Κλιση προς το μηχανικο και τη χρηση εργαλειων
Καποιες απο τις πιο σημαντικες λειτουργιες του δεξιου εγκεφαλου ειναι οι εξης:
Συναισθημα (Εκφραση και αντιληψη συναισθηματων μεσω της γλωσσας του σωματος, μορφασμοι προσωπου, και υφος φωνης)
Εστιαση στη γενικη εικονα
Αντιληψη υπονοουμενων, μεταφορικων, χιουμοριστικων εννοιων
Αντιληψη του χωρου, σχηματων, χρωματων, κινησης μεσα στο χωρο
Μουσικη μελωδια
Συνθεση δεδομενων
Μυστικιστικες εμπειριες
Ικανοτητα συμπονιας
Κλιση προς τα εμβια οντα και τις σχεσεις μεταξυ τους
Ειναι παρα πολυ σημαντικο να τονισουμε οτι μελετες δεκαετιων εχουν αποδειξει οτι οι παραπανω εγκεφαλικες διεργασιες δεν διεξαγονται αποκλειστικα απο τον ενα ή τον αλλο εγκεφαλο, αλλα οτι απλα ειναι πιο ανεπτυγμενες στον ενα εγκεφαλο σε συγκριση με τον αλλο. Οι ικανοτητες του δεξιου εγκεφαλου ειναι παρουσες και στον αριστερο εγκεφαλο αλλα οχι σε τοσο εξελιγμενη μορφη και το αντιθετο φυσικα. Η μονη εγκεφαλικη διεργασια που αποτελει εξαιρεση σε αυτον τον κανονα, ειναι η εκφορα και αντιληψη της συντακτικα και γραμματικα δομημενης γλωσσικης εκφρασης, μια ικανοτητα που ειναι αποκλειστικη λειτουργια του αριστερου εγκεφαλου. Αν και δεξιος εγκεφαλος ειναι ικανος στο να κατανοησει μεμονωμενες λεξεις και απλες φρασεις, δεν μπορει να αντιληφθει τον λογο που υποκειται στου περιπλοκους νομους της γραμματικης και της συνταξης.
Ο ανθρωπος δεν ειναι ο μονος που εχει δυο ξεχωριστους εγκεφαλους, τα ζωα υποκεινται στην ιδια εγκεφαλικη διχοτομηση. Οι δυο εγκεφαλοι ενος πουλιου για παραδειγμα, που τσιμπαει ενα σπορο στο χωμα, διεκπεραιωνουν ταυτοχρονα δυο διαφορετικες εργασιες. Ο αριστερος εγκεφαλος του πουλιου εστιαζει στην διαδικασια του να ξεχωρισει τον σπορο απο το χωμα και να τον φαει, ενω ο δεξιος εγκεφαλος του, ειναι συντονισμενος με το γυρω περιβαλλον, σε εγρηγορση για τυχον απροσμενες καταστασεις ,οπως θα μπορουσε να ειναι η απειλητικη παρουσια μιας γατας που πλησιαζει το πουλι με οχι τοσο φιλικες διαθεσεις. Ενα τετοιο διπλο εγκεφαλικο συστημα αναμφισβητητα αυξανει τις πιθανοτητας επιβιωσης του οργανισμου. Διαφαινεται οτι τα ζωα οπως και οι ανθρωποι χρησιμοποιουν περισσοτερο τον αριστερο εγκεφαλο για γνωστες, προσδιορισμενες διαδικασιες, οι οποιες απαιτουν σαφη, συγκεκριμενη προσεγγιση με εστιαση στη λεπτομερεια, ενω χρησιμοποιουν περισσοτερο τον δεξιο εγκεφαλο για μη-οικιες, απροσδιοριστες διαδικασιες που απαιτουν ευρεια προσσεγγιση, με εστιαση στην γενικη εικονα..
Αρα ο αριστερος εγκεφαλος εξελιχθηκε ετσι ωστε να ειναι πιο ικανος απο το δεξιο στο να διαχειριζεται διαδικασιες οι οποιες γνωριζει εκ πειρας οτι ειναι σημαντικες για την επιβιωση του οργανισμου και που απαιτουν ακριβη διαχειριση και προσοχη στη λεπτομερεια. Για να επιτευχθει αυτο ομως, ο αριστερος εγκεφαλος δημιουργει μια απλοποιημενη εκδοση-περγραφη της πραγματικοτητας.η οποια χρησιμοποιει συμβολα (π.χ. λεξεις, αριθμους) και η οποια περιλαμβανει μονο συγκεκριμενες πτυχες της πραγματικοτητας τις οποιες ο αριστερος λοβος θεωρει οτι του ειναι χρησιμες. Αυτη η επιλεκτικη, συμβολοποιημενη, απλοποιημενη, αποσαφηνισμενη, αυστηρα προσδιορισμενη αναπαρασταση της πραγματικοτητας μπορει να μην ειναι η ιδια η πραγματικτητα αλλα ειναι πολυ πιο ευκολα διαχειρισιμη απο τον αριστερο εγκεφαλο επιτρεποντας του να κανει πιο γρηγορες και ακριβεις αναλυσεις.
Αυτη του η ικανοτητα του ομως εχει την ταση να αντιλαμβανεται τον κοσμο με μια μηχανιστικη, καρτεσιανη προσεγγιση, ενα κοσμο ο οποιος αποτελειται απο συγκεκριμενα, ξεχωριστα τμηματα τα οποια χειριζεται για να επιτελεσει διαφορες εργασιες οπως ειναι για παραδειγμα η κατασκευη εργαλειων και μηχανων.
Ο αριστερος λοβος εξελιχθηκε για να να χρησιμοποιει και να ελεγχει το φυσικο περιβαλλον για την επιβιωση του οργανισμου. Βασισμενος στο συμβολικο συστημα και τις ορθολογικες, επαγωγικες του ικανοτητες , ο αριστερος εγκεφαλος διαχειριζεται ενα συστημα γνωσης το οποιος διεπεται απο a priori γνωστες, σταθερες, αποσαφηνισμενες, απομονωμενες απο το γενικοτερο πλαισιο τους, καταστασεις με συγκεκριμενες παραμετρους. Ειναι ενα κλειστο συστημα γνωσης που μπορει να ειναι τελεια διαχειρισιμο, αλλα στατικο.
Υ.Γ.: Η ελλειψη τονισμου των λεξεων ειναι ηθελημενη.